Hlamidija
- Detalji
- Kategorija: Ginekologija
Hlamidija, bakterija koju Papa test ne vidi
Većina obolelih ne zna da širi bolest jer nema znakova bolesti, sve dok ne nastupe opasne komplikacije i trajne posledice.
Zaraza hlamidijom trahomatis danas je, uz genitalne HPV infekcije, najčešća moderna "tiha" seksualno prenosiva bolest u svetu. O tome svedoče testiranja na hlamidiju koje mladi obavljaju nakon letovanja i godišnjih odmora. Procenjuje se da je kod nas hlamidijom zaraženo 7-15 posto seksualno aktivnih osoba, a posebno zabrinjava porast obolevanja mlađih osoba. Godišnje se u svetu registruje oko 100 miliona novih slučajeva, od čega u SAD oko 6 miliona, u Evropi oko 10 miliona infekcija koje su 2003. godine rezultirale sa 600 hiljada upala jajovoda, od kojih je 120 hiljada završilo neplodnošću.
Bakterija koja oponaša virus
Odgovorne za niz bolesti muškog i ženskog urogenitalnog trakta, ali i upala drugih organa, sićušne gram negativne bakterije iz porodice Chlamydiaceae dugo su pogrešno smatrane virusima. Među njima je Chlamydiacea Trachomatis, uzročnik trahoma, teške bolesti oka koja uzrokuje slepilom. Tek nakon otkrića C. Trachomatis ustanovljeno je da drugi tipovi Chlamydiaceae uzrokuju polne bolesti s ozbiljnim posledicama.
Do danas je otkriveno 18 serotipova koji uzrokuju trahom, polne i neonatalne infekcije (upale mokraćne cevi, cerviksa, prostate), ređe upale sluznice oka, rektuma, ždrela, upale pluća i uha kod novorođenčadi, dok neki tipovi uzrokuju kod nas retku, ali ozbiljnu polnu bolest - lymfogranuloma venereum.
Tokom infekcije često dolazi do uspostavljanja posebne ravnoteže između hlamidije i njenog domaćina te nastaju latentne i uporne infekcije, slično kao u slučaju virusa. Rezultati brojnih istraživanja posednjih desetak godina podstakli su početak rada na razvoju vakcine protiv hlamidijskih infekcija.
Neprepoznate, nelečene infekcije mogu uzrokovati teške komplikacije:
- kod žena: začepljenja jajovoda, po život opasne izvanmaternične trudnoće, upale male karlice, prekid trudnoće i prevremeni porođaj, neplodnost, povećan rizik od nastanka karcinoma grlića maternice uz postojeću HR-HPV infekciju;
- kod muškarca: smanjenu plodnost, reaktivni autoimuni artritis, povišen rizik od raka prostate. Važno je istaknuti da nakon prebolele i izlečene hlamidijske infekcije organizam ne stiče otpornost. Svakoga ko je već lečen može uvek iznova inficirati zaraženi partner, slično kao kod ponavljanih bakterijskih upala grla.
Kako se bolest prenosi
Seksualni odnos i prenos sa zaražene rodilje na novorođenče dva su glavna puta prenosa. Hlamidija se u polnom odnosu prenosi čak i kod nepotpune penetracije, a zaraza je, iako ređe, moguća kontaktom sa zaraženim površinama, predmetima i sekretima inficiranim hlamidijom. Kod žena koje ne praktikuju analni seks moguća je infekcija analnog kanala iz vagine na rektum brisanjem toaletnim papirom, a do infekcije oka dolazi ako zarazni sekret spolnih tekućina dospije u oko tijekom odnosa ili se prenese prstima, ručnikom, vodom iz zaraženog bazena i slično. Kod dece, hlamidijska infekcija može biti znak seksualnog zlostavljanja.
Podmukla infekcija
Kod većine žena u početnom stadijumu infekcija se ne vidi, dok su kod manjeg dela inficiranih mogući simptomi poput neuobičajenog vaginalnog krvarenja ili sekreta, bolovi u trbuhu, bolovi pri polnom odnosu, povišene telesne temperature, bolovi u predelu uretre i bešike te učestalog mokrenja.
Kod većine muškaraca simptomi takođe najčešće izostaju, a sumnju na infekciju pobuđuju pečenje i nelagoda pri mokrenju, iscedak iz uretre, bol, otok i nelagoda u testisima sa ili bez povišene telesne temperature. Kod mlađih muškaraca, kod zaraze hlamidijom kao komplikacija upale uretre, često nastane epididimitis, upala semenih kanalića, a ređe orhitis, upala testisa, s povećanim rizikom od začepljenja semenovoda, što povećava opasnost od neplodnosti.
Kod mlađih seksualno aktivnih muškaraca, do 50. godine života poslednjih se godina, sve češće kao uzrok akutnih i hroničnih prostatitisa, susreće upravo hlamidijska infekcija, a posebno kao komplikacija neadekvatno lečenog uretritisa. Kod manjeg dela obolelih, posebno muškaraca, bolest se od zarazne može prometnuti u autoimunu bolest koja zahvata zglobove, kožu i oči. Period inkubacije varira, u proseku traje 10-14 dana. Simptomi kojima se pokazuje infekcija hlamidijom ponekad su vrlo slični simptomima gonoreje.
Najčešći simptomi kod žena su: - krvarenje između menstruacije - vaginalno krvarenje tokom ili nakon polnog odnosa - bol u donjem delu trbuha - blago povišena telesna temperatura - bolno i/ili učestalije mokrenje - upala cerviksa - pojava abnormalnog iscetka - mukopurulentni cervicitis - žućkastomlečni sekret iz cerviksa s neugodnim mirisom
Kod muškaraca su najčešći simptomi: - vodenastoviskozni mlečni iscedak iz uretre - bolovi ili osećaj pečenja tokom mokrenja Muškarci često ne shvataju ove simptome ozbiljno jer se obično javljaju ujutro i mogu biti blagi, a tokom dana nestanu. Kod infekcije rektalne sluznice mogući su: svrabež, krvarenje, sluzav iscedak i proliv. Moguća je i blaža upala oka (crvenilo, svrabež i iscedak). U otprilike 1 posto muškaraca s hroničnom perzistentnom infekcijom moguć je nastanak reaktivne upale zgolobova i tzv. Reiterovog sindroma (artritis, uretritis konjunktivitis). Tumači se poremećenim imunološkim odgovorom prepodraženog organizma kod ponavljajućih, nelečenih i trajnih infekcija.
Precizna dijagnoza spašava život
Najnovije studije potvrđuju sumnju da hlamidijska infekcija grlića maternice povećava rizik od nastanka invazivnog karcinoma cerviksa, posebno kod žena koje imaju dvostruku infekciju cerviksa (hlamidijsku i HPV infekciju tipovima visokog rizika) te kod žena koje puše. Stoga je pravovremena, precizna dijagnoza i u slučaju hlamidijske infekcije izuzetno značajna. Poput većine drugih bakterija i virusa, niti hlamidija se ne može vidjeti u Papa testu, te on ne može biti zamena za dijagnostički test na hlamidiju! Stoga kod nalaza ASCUS, posebno kod nalaza cervikalne displazije (CIN I i CIN II), osim sumnje na HPV infekciju treba posumnjati i na čestu istovremenu infekciju cerviksa hlamdijom, posebno kod mlađih devojaka i žena u dobi od 16-26 godina. Tada je, uz "loš" Papa test, vidljiv i obilniji sekret, pa se savetuje učiniti test na hlamidiju, umesto davanja single terapije "napamet"! Najnoviji zlatni standard, posebno u skriningu asimptomatskih osoba koje inače ne bi došle same tražiti lečenje, je PCR test. Veoma osetljiv i visoko specifičan, ovaj test može otkriti hlamidiju i u malim količinama urina, ejakulata, kao i iz obrisaka uretre, cerviksa, rektuma, ždrela ili konjunktive oka.
Kada na testiranje
Prema preporukama Svetske zdravstvene organizacije, evropskih i svetskih stručnih udruženja za polno prenosive infekcije, kao i američkog Centra za kontrolu bolesti, potrebno je testirati sve seksualno aktivne adolescente, pa i one koji nemaju simptome. Jednom godišnje trebale bi se preventivno testirati sve seksualno aktivne žene između 20 i 25 godina, kao i žene starije od 25 godina u slučaju promene partnera, ako su inače promiskuitetnog ponašanja i ne koriste kondom. Testiranje se savetuje svim ženama koje imaju upalu cerviksa, svim trudnicama na prvom pregledu u trudnoći, te svim muškarcima kod kojih postoji sumnja na genitalnu infekciju hlamidijom, prije terapije antibioticima. Prije uzimanja uzorka ćelija iz brisa uretre preporučljivo je 3-5 sati pre ne mokriti, a barem 7 dana pre ne uzimati antibiotik.
Lečenje:
Hlamidije su osetljive na antibiotik, te je lečenje vrlo uspešno. Nužno je lečiti oba partnera. Primjenjuju se tetraciklini (Doxycyclin), ciprofloxacin (Ciprobay, Ciprocinal), klaritromicin (Fromilid) tokom 10 - 14 dana i azitromycin (Sumamed) u jednokratnoj dozi od 1 g (single shot). U trudnoći se ordiniraju azitromycin i eritromycin (Eritromicin). Jednom izlečena infekcija ne znači i zaštitu od bolesti u budućnosti, jer se infekcijom ne stiče otpornost na hlamidiju. Ako se ne poštuju zaštitne mere (kondom), može se ponovo zaraziti.